چاقی در نوجوانان چگونه درمان کنیم؟

چاقی نوجوانان شایع‌ترین مشکل بهداشتی میان نوجوانان کشور‌های پیشرفته بین سنین ۱۲ تا ۱۷ سال است. به گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، یک نوجوان با BMI در صدک ۹۵ یا بالاتر چاق در نظر گرفته می‌شود. چاقی در نوجوانان به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. چاقی خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن، مانند دیابت نوع ۲، را در دراز مدت افزایش داده و موجب تأثیرات نامطلوبی بر رشد و کیفیت زندگی نوجوانان می‌شود.

مداخله به موقع می‌تواند سلامت نوجوانان مبتلا به چاقی را بهبود بخشیده و از ابتلا آن‌ها به بیماری‌های مزمن پیشگیری کند. بنابراین بسیار مهم است که نوجوانان چاق را مورد حمایت قرار دهیم تا بتوانند بیشتر فعال باشند و تغییرات سالمی در برنامه غذایی خود ایجاد کنند.

دلایل اضافه وزن در نوجوانان

چاقی زمانی رخ می‌دهد که حجم زیادی از چربی در بدن جمع شود. اگر فردی مقدار زیادی نسبت به نیازش کالری دریافت کند موجب چاقی وی می‌شود. دیگر دلایل چاقی نوجوانان عبارتند از:

شیوه زندگی ناسالم

یکی از عوامل چاقی شیوه زندگی است. سبک زندگی کم‌تحرک و عدم انجام ورزش به مقدار کافی هم منجر به کاهش سوزاندن کالری در بدن و در نتیجه افزایش ذخیره‌ی چربی بدن می‌شود.

همچنین مصرف زیاد نوشابه و نوشیدنی‌های مضر، تنقلات پرچرب و قند‌دار، اصرار به خوردن بیش از اندازه، استفاده بی رویه از فست فود‌ها، پرخوری و… موجب چاقی در نوجوانان می‌شود.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که از هر ده نوجوان فقط یک نفر از میوه و سبزیجات در رژیم غذایی خود استفاده می‌کند.

مشکلات اجتماعی-اقتصادی

بی شک می‌توان گفت مشکلات اقتصادی و چاقی رابطه تنگاتنگی دارند. چاقی در خانواده‌هایی که میزان درآمد کمی دارند، چاقی بیشتر دیده می‌شود. شاید پیش خودتان بگویید که دلیلش چیست؟

در این خانواده‌ها توانایی دسترسی به غذا‌های سالم و امکانات ورزشی کمتر می‌باشد. بچه‌ها کمتر امکان رفتن به باشگاه و کار کردن با وسایل ورزشی را دارند؛ بنابراین امکان تحرک آن‌ها نیز کمتر است.

عوامل متابولیک

مصرف انرژی در هر بدنی متفاوت است. سوخت و ساز بدن و هورمون‌ها در هر فردی متفاوت می‌باشد.

داروها

برخی از دارو‌ها مثل دارو‌های ضد افسردگی، کورتون، برخی از دارو‌های ضد تشنج و… می‌توانند منجر به افزایش وزن در نوجوانان شود.

بی خوابی

نوجوانانی که خواب کافی ندارند، نیز در معرض خطر چاقی هستند. نوجوانانی که شب‌ها کمتر از ۵ ساعت می‌خوابند، در مقایسه با افرادی که ۷ الی ۸ ساعت خواب شبانه دارند بیشتر در معرض خطر چاقی هستند.

تحقیقات نشان داده است که کم خوابی سبب ایجاد استرس کاذب در بدن می‌شود. در نتیجه میزان هورمون کورتیزول افزایش یافته و باعث انباشته شدن چربی‌ها در بدن می‌شود.

ژنتیک

بر اساس تحقیقات، بین۴۰ تا ۷۷ درصد از تغییرات وزن بدن ناشی از مسائل ژنتیکی می‌باشد. ژن‌ها نه تنها ترکیب بدن فرد را کنترل می‌کنند بلکه با تأثیر بر احساس گرسنگی و سیری می‌توانند میزان اشتها و مصرف غذا را نیز تغییر دهند. به عبارت دیگر چاقی افراد اغلب به دلیل تعامل پیچیده ژن‌ها و عوامل محیطی مانند رژیم غذایی و فعالیت بدنی رخ می‌دهد.

استرس

استرس مزمن خطر اضافه وزن و چاقی را در نوجوانان افزایش می‌دهد. نوجوانان به خاطر استرس در خوردن غذا‌های پرکالری مانند شکلات و بستنی افراط می‌کنند. استرس همچنین خطر کمبود خواب و سوء مصرف مواد را افزایش دهد، که به نوبه خود ممکن است منجر به چاقی شود.

ابتلا به بیماری های زمینه ای

سندرم کوشینگ، سندرم تخمدان پلی کیستیک PCOS و کم کاری تیروئید جزء اختلالات غدد درون ریز می‌باشند که صرف نظر از سایر عوامل می‌توانند باعث اضافه وزن یا چاقی در نوجوانان شوند.

همچنین بیماری‌های ژنتیکی مانند کمبود گیرنده لپتین و دارو‌های خاصی که برای درمان اختلالات خلقی یا بی خوابی استفاده می‌شود نیز در ابتلا نوجوانان به چاقی نقش بسیار مهمی دارند.

چاقی و فشار خون بالا در نوجوانان

فشار خون بالا یکی از دلایل اصلی ابتلا به بیماری‌های قلبی شناخته شده‌اند. در نوجوانان چاق به علت تجمع ذرات چربی در دیواره‌ی عروق خون‌رسان به عضله قلب، این عروق دچار تنگی شده و می‌تواند منجر به بروز درد قفسه سینه و یا حتی افزایش احتمال ابتلا به سکته قلبی شود.

چاقی و کلسترول در نوجوانان

کلسترول نیز یکی دیگر از دلایل اصلی ابتلا به بیماری‌های قلبی شناخته شده‌. مصرف چربی‌های اشباع شده علاوه بر اضافه وزن، موجب بالا رفتن کلسترول بد خون به نام LDL شده و همچنین موجب پایین آمدن سطح کلسترول خوب خون به نام HDL و بالا رفتن سطح‌تری گلیسیرید می‌شود.

چاقی و دیابت نوع ۲ در نوجوانان

یکی دیگر از مشکلات اضافه وزن در نوجوانان بروز دیابت نوع دو است. چاقی بدن را در مقابل انسولین مقاوم کرده و در نتیجه میزان قند خون بدن افزایش می‌یابد و منجر به دیابت نوع ۲ می‌شود.

چاقی و مشکلات مفاصل در نوجوانان

اضافه وزن نوجوانان می‌تواند بر مفاصل زانو و ران‌های آن‌ها تأثیر بگذارد؛ چرا که این مفاصل فشار زیادی را به خاطر وزن زیاد و چاقی تحمل می‌کنند.

چاقی و مشکلات تنفسی در نوجوانان

چاقی می‌تواند نوجوانان را مبتلا به آسم کند. همچنین اضافه وزن در نوجوانان می‌تواند به وقفه تنفسی در خواب (آپنه) منجر شود. لازم به ذکر است که این بیماری باعث اختلال در روند خواب، خروپف و بی خوابی در طول روز نیز می‌شود.

چاقی و مشکلات روانی در نوجوانان

افراد چاق همیشه به خاطر اضافه وزنشان سرزش می‌شوند و همه آن‌ها را آدمی بی اراده و تنبل می‌خوانند. همچنین نوجوانان چاق، اعتماد به نفس کمی دارند و این روی زندگی اجتماعی و احساساتشان تأثیر می‌گذارد.