اگر وزن فردی پایین تر ز محدوده طبیعی باشد، گفت می شود فرد لاغر است یا کمبود وزن دارد. به عبارتی افرادی که نمایه توده بدنی (BMI) زیر 18/5 دارند یا وزنشان برحسب سن و قد، ٪١٥ تا ٪٢٠ کمتر از محدوده طبیعی است مبتلا به کمبود وزن و لاغری می باشند.
علل لاغری و کمبود وزن
کمبود وزن ممکن است به علت ژنتیک، متابولیسم بالا، کمبود دریافت غذا یا بیماری باشد. بیماری هایی نظیر پرکاری تیروئید، سرطان یا سل می تواند منجر به کمبود وزن گردد. افراد با مشکلات کبدی یا گوارشی معمولا به دلیل عدم جذب کافی مواد مغذی کمبود وزن دارند. افراد مبتلا به اختلالات خوردن نیز به علت کمبود دریافت مواد مغذی یا فعالیت بدنی زیاد دچار کمبود وزن می شوند.
فهرست مطالب
عوارض لاغری
کمبود وزن ممکن است بطور ثانویه یا به صورت علامت یک بیماری ضمیمه بروز کند و یا اینکه علت اصلی بیماری فرد باشد.
کاهش وزن بدون توجیه ممکن است نیاز به تشخیص حرفه ایی پزشکی داشته باشد.
یکی از مهم ترین دلایل کمبود وزن در تمام سنین، وضیعت نامطلوب تغذیه می باشد که به دلایل مختلف از جمله عدم تامین مواد مغذی کافی یا شرایط استرس بیماری و جراحی ایجاد می شود.
عدم تامین مواد مغذی به خصوص در کودکان و نوجوانانی که در سن رشد قرار دارند اهمیت خاصی دارد، زیرا سلامت و کیفیت زندگی در سال های آینده با سلامتی و وضیعت تغذیه ای در دوران کودکی ارتباط مستقیم دارد.
بسیاری از افراد مبتلا به کم وزنی ممکن است استقامت فیزیکی و سیستم ایمنی ضعیفی داشته باشند که آن ها را مستعد عفونت می نماید.
افراد مبتلا به کم وزنی همراه با سوءتغذیه در معرض خطر بیشتری می باشند، زیرا علاوه بر اینکه دریافت کالری آن ها ممکن است کافی نباشد، دریافت و جذب سایر مواد مغذی اساسی خصوصا اسیدآمینه های ضروری و ریزمغذی های دیگر همانند ویتامین ها و مواد معدنی نیز کافی نمی باشد.
در زنان، کم وزنی شدید می تواند سبب آمنوره (قطع قاعدگی)، ناباروری و عوارض جانبی در بارداری شود. همچنین سبب ریزش مو و کم خونی (آنمی) می گردد. کم وزنی از عوامل خطر اثبات شده برای پوکی استخون (استئوپروز) حتی در افراد جوان می باشد.
پوکی استخوان یک عارضه پنهان است زیرا تشخیص آن در افراد در معرض خطر، آسان نیست.
بعد از اولین شکستگی، آسیب معمولا غیرقابل بازگشت است. حدس زده می شود زمانی که کمبود وزن با مصرف دخانیات و بیماری های مرتبط با کاهش وزن همراه شود بروز مشکلات ذکر شده بیشتر می شود.
درمان کمبود وزن
• رژیم درمانی
به افراد دارای کمبود وزن توصیه می شود با افزایش کالری دریافتی وزن خود را افزایش دهند. با مصرف غذاها پرکالری نظیر میوه های خشک، پنیرها و دانه های روغنی می توان به این هدف دست یافت. وزن بدن ممکن است با مصرف مکمل ها نیز افزایش یابد.
• تمرین بدنی
یکی از راه های دیگر در افزایش وزن در افراد مبتلا به کمبود وزن، تمرین های بدنی است. هیپرتروفی عضلانی، توده بدنی را افزایش می دهد. نشان داده شده است که وزنه برداری همراه با کمک به افزایش وزن در افزایش توده عضلانی نیز نقش دارد. وزنه برداری همچنین در بهبود چگالی معدنی استخوان برای افراد کم وزن موثر بوده است. تمرین بدنی به خودی خود ذاتا یک فعالیت کاتابولیک است که سبب کاهش مختصر در توده بدنی می شود. افزایش وزن در نتیجه جبران آنابولیک با بازتوانی بدن به وسیله هیپرتروفی عضلات اتفاق می افتد. هیپرتروفی عضلات با افزایش پروتئین عضلات یا با افزایش ذخیره گلیکوژن عضلات صورت می گیرد. تمرین بدنی به تحریک اشتها در افرادی که تمایل به خوردن ندارند نیز کمک می کند.
• محرک های اشتها
محرک های اشتها؛ دارو، هورمون یا ترکیباتی هستند که اشتها را افزایش می دهند.به طور طبیعی هورمون های نروپپتیدی نظیر گرلین، اورکسین و نوروپپتید Y و داروها سبب افزایش احساس گرسنگی شده که در نتیجه آن مصرف غذا افزایش می یابد.