بسیاری از کودکان و نوجوانان در ایران دارای کمبود وزن هستند. کم وزن بودن با لاغر بودن یکسان نیست. برخی از کودکان به طور طبیعی اندام لاغری دارند و با یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی آن را حفظ می‌کنند. با این حال، کمبود وزن واقعی، ممکن است نشانه‌ای از مشکلات غذایی، سلامتی یا عاطفی باشد. در این مقاله، به افزایش وزن کودک لاغر خواهیم پرداخت و راهکارهای مناسب برای آن را معرفی خواهیم کرد. برای آشنایی با این موارد، تا انتهای مقاله، همراه ما باشید.
فهرست مطالب
افزایش وزن کودک لاغر
اگر نگران هستید که فرزندتان کم وزن باشد، با پزشک کودک مشورت کنید. با فرض اینکه فرزند هیچ گونه نگرانی پزشکی اساسی نداشته باشد، استراتژی این است که وزن کودک لاغر را با غذا و به روشی سالم افزایش دهید. کالری‌های خالی از غذاهای پرچرب و قندهای اضافه ممکن است چند کیلو اضافه کند، اما مواد مغذی مورد نیاز کودک برای ساختن استخوان‌های قوی و بدنی سالم را تامین نمی‌کند.
متخصصان، غذاها و نوشیدنی‌هایی را که مصرف می‌کنیم به ۵ گروه اصلی غذایی تقسیم می‌کند. سعی کنید از هر یک از گروه‌های غذایی، انواع مختلفی از غذاهای مختلف را انتخاب کنید تا به کودک در دریافت طیف وسیعی از مواد مغذی مورد نیاز بدن برای سالم ماندن کمک کند. دریافت مقداری چربی در رژیم غذایی بسیار مهم است، اما غذاهایی که دارای چربی، نمک و قند بالایی هستند، در رژیم غذایی سالم جا ندارند.
منابع غذایی خوب برای افزایش وزن کودک لاغر
اگر کودک شما کم وزن است، با اطمینان از اینکه بیشتر وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها غنی از مواد مغذی هستند، شروع کنید. منابع خوب پروتئین برای افزایش وزن عبارتند از:
- تخم مرغ
- کره بادام زمینی و سایر کره‌های آجیل
- خوراک لوبیا
- شیر کم چرب یا پرچرب، ماست و پنیر
- نان و پاستا سبوس دار
- سیب زمینی پوره، پخته شده یا سرخ شده در فر
- سیب زمینی‌های شیرین، ذرت، و غلات داغ برای تامین کربوهیدرات
برای افزایش وزن کودک لاغر چه کاری بکنیم؟
برای دریافت کالری و مواد مغذی به جای آب، غلات داغ را با شیر یا شیر سویا تهیه کنید. آجیل، دانه‌ها و آووکادو منابع چربی سالمی هستند که به افزایش وزن کودک شما کمک می‌کنند. سعی کنید آجیل و دانه‌ها را به غلات، سالاد، پاستا و سبزیجات اضافه کنید. برش‌های آووکادو را به ساندویچ ها، برگرها و سالادها یا رویه تخم مرغ اضافه کنید. سبزیجات، گوشت، مرغ و ماهی را در روغن زیتون یا کانولا تفت دهید یا سرخ کنید. هنگام برنامه ریزی میان وعده ها، مطمئن شوید که کالری اضافی و طعم عالی دارند.
در کنار خوردن غذاها، سعی کنید زمان غذا را دلپذیر و بدون عجله کنید. فرزندان خود را در برنامه ریزی وعده‌های غذایی، خرید و تهیه غذا مشارکت دهید تا علاقه آن‌ها را به غذا و خوردن تشویق کنید. پزشکان ممکن است برای افرادی که از اضافه کردن غذاهای جدید به رژیم غذایی خود امتناع می‌کنند، نوشیدنی مکمل پرکالری را توصیه کنند. با این حال، اطمینان حاصل کنید که کودک شما از نوشیدنی‌ها، از جمله آبمیوه یا حتی شیر سیر نشود تا در زمان صرف غذا گرسنه بماند.
برای افزایش وزن کودک لاغر از چه سنی باید برنامه ریزی کرد
کودکان از سن ۲ سالگی باید شروع به پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل کنند. لازم نیست با هر وعده غذایی به این تعادل دست یابید، بلکه سعی کنید تعادل را در طول یک روز یا حتی یک هفته به دست آورید.
علل کاهش وزن در کودکان
نوزادان و کودکان ممکن است به دلایل مختلفی برای افزایش وزن دست و پنجه نرم كنند. اختلالات بافتی، عدم تغذیه مناسب، استرس، مصرف زیاد شیر یا آبمیوه، اختلال در بلع، آلرژی غذایی، داروهای ضد اشتها و… از جمله آن‌ها است. برخی از نگرانی‌ها در مورد افزایش وزن کودک لاغر، مربوط به مسائل تغذیه‌ای است. با این حال، مواقعی وجود دارد که وزن کودک کاهش می‌یابد یا افزایش نمی‌یابد و مداخله ویژه، فوری و مداوم ضروری است. دلایل این وضعیت عبارتند از:
- دیابت نوع ۱ در صورت‌عدم کنترل می‌تواند منجر به کاهش وزن شدید شود.
- کم کاری تیروئید مادرزادی با رشد ضعیف همراه است.
- داروهای ADHD باعث سرکوب اشتها می‌شوند.
- فیبروز کیستیک می‌تواند افزایش یا حفظ وزن را دشوار کند.
- بیماری سلیاک می‌تواند باعث کاهش وزن و کوتاهی قد در کودکان شود.
- اختلالات خوردن، مانند بی‌اشتهایی عصبی و پرخوری عصبی
میان وعده‌های مناسب
در حالی که پر کردن رژیم غذایی فرزندتان با مواد به ظاهر غنی مانند کیک و کلوچه می‌تواند وسوسه‌انگیز باشد، مهم است که مطمئن شوید کالری آن‌ها از منابع سالمی زیر تامین می‌شود. میان وعده نقش بسیار مهمی در افزایش وزن کودک دارد، مواد مغذی که باید در میان وعده‌ها استفاده شوند عبارتند از:
- چربی‌های سالم مانند آووکادو، روغن زیتون یا کره آجیل
- لبنیات مانند: پنیر، شیر و ماست
- غذاهای غنی از پروتئین مانند: تخم مرغ، لوبیا، آجیل، گوشت و ماهی
- غذاهای غنی شده با ویتامین‌های اضافه شده مانند آب میوه، شیر و غلات
- نان و پاستا سبوس دار
- میلک شیک و اسموتی
- شکلات تلخ
تشخیص کم وزن بودن کودک
چندین نشانه وجود دارد که والدین باید مراقب آن‌ها باشند. هر بچه‌ای وزن مطلوب خود را دارد، اما اگر وزن فرزندتان در نمودارهای رشد سالانه متخصص اطفال کاهش پیدا کند، جای نگرانی است. در خانه مراقب تناسب لباس کودک خود باشید. اگر کودک شروع به رشد بیشتر از لباس‌های خود در هر فصل نمی‌کند، باید با پزشک اطفال مشورت کنید. در زمان حمام کردن یا در استخر، مراقب باشید تا ببینید آیا می‌توانید دنده‌های فرزندتان را ببینید یا خیر. دنده‌هایی که بیرون زده یا به وضوح قابل مشاهده هستند، نشانه این است که کودک ممکن است کمبود وزن داشته باشد.
نکاتی برای کمک به افزایش وزن کودک لاغر
این نکات مربوط به بایدها و نبایدهای غذایی است که برای افزایش وزن کودک لاغر مهم هستند. کم بودن وزن، به عوامل مختلفی مربوط است که باید آن‌ها را در نظر گرفت، اما به صورت کلی این بایدها و نبایدها عبارتند از:
بایدها
- کربوهیدرات‌های نشاسته‌ای بیشتری مانند: سیب زمینی، نان یا برنج در وعده‌های غذایی کودک بگنجانید
- کالری دریافتی را با چربی‌های سالم افزایش دهید، پنیر رنده شده را به وعده‌های غذایی اضافه کنید و فرنی را با شیر درست کنید.
- بین وعده‌های غذایی به آن‌ها نوشیدنی‌های پرکالری مانند میلک شیک یا اسموتی بدهید
- نگرش سالم به غذا خوردن را تشویق کنید، آن‌ها را در تهیه غذا بگنجانید و سعی کنید در کنار هم غذا بخورید
- اگر بین وعده‌های غذایی گرسنه شدند، از میان وعده‌ها استفاده کنید. ماست، نان و ساندویچ‌های کوچک را امتحان کنید.
- با دادن روزانه قطره ویتامین A، C و D به کودکان ۶ ماهه تا ۵ساله به آن‌ها کمک کنید ویتامین‌های کافی دریافت کنند.
- غذاهای جدید را به تدریج و در وعده‌های کوچک به کودک دهید. اگر آن‌ها اهل غذا خوردن هستند، این به آن‌ها کمک می‌کند تا به غذاهای جدید عادت کنند.
نبایدها
- برای افزایش وزن به غذاهای ناسالم اعتماد نکنید، کیک و چیپس را با موز، پنیر یا کراکر عوض کنید
- قبل از غذا به آن‌ها نوشیدنی و تنقلات ندهید، ممکن است برای خوردن خیلی سیر باشند و مواد مغذی ضروری را از دست بدهند.
- سعی کنید اگر همه چیز را در بشقاب خود نخوردند نا امید نشوید، ممکن است زمان صرف غذا به یک تجربه منفی تبدیل شود.
- آن‌ها را از ورزش منع نکنید، فعالیت بدنی به آن‌ها کمک می‌کند تا استخوان‌ها و ماهیچه‌های قوی‌تری داشته باشند
کلام پایانی
در این مقاله، علل کمبود وزن در کودکان را بررسی کردیم و راه‌های مناسب برای افزایش وزن برای کودکان را مورد بررسی قرار دادیم. استفاده از میان وعده‌های مفید، داشتن رژیم غذایی مناسب و رعایت برخی باید و نبایدها، کمک فراوانی به جلوگیری از کاهش وزن و رسیدن به وزن مناسب برای کودک می‌کند.